ZADOMOWIENIE

NAJPIERW WIEDZA I NIE MA JUŻ MIEJSCA NA NIC WIĘCEJ

Panowie doktorzy socjologii i ekonomii (zob. niżej) krytykują autorów wypowiadających się w "Wysokich Obcasach" na temat pedagogiki. Zamieszczane tam teksty można podsumować reportażami z najlepszych europejskich szkół w Finlandii.

Finowie swój sukces przypisują RÓWNOWADZE między wiedzą przekazywaną wszystkim zgodnie z programem a tą, zdobytą samodzielnie. Jeśli przyrody uczą się w naturze, to oczywiste, że mają konkretne informacje wstępne. Pogląd naszych socjologów jest realizowany praktycznie w polskich szkołach tzn. nauczyciel ma do przekazania tak ogromny materiał zaprogramowany (wiedzę!), że nie ma czasu na refleksję. Czy np. uczący się historii, najpierw muszą przez kilka lat zapamiętać (?) setki faktów, aby później - kiedy?- przedyskutować: dlaczego Jagiełło pozwolił na dalsze istnienie Krzyżaków, którzy później jako Prusy pogrzebali Polskę? Odsyłając nas do badań naukowych nad efektami nauczania, doktorzy socjologii przytaczają przykład jak działają umysły naukowców. A przecież naukowo badane są efekty pracy różnych systemów szkolnych, co w tym przypadku, jest bardziej adekwatne.

Niżej zamieszczam pierwszą (z czterech) stronę z mojej eksperymentalnej lekcji historii. Najważniejsze dane o bitwie pod Grunwaldem umieściłem na osobnych kartkach (tu trzeba je wyciąć a w laptopie wystarczyło przesuwać) i uczeń ma je ułożyć chronologicznie. Przypomina to puzzle, albo pracę naukowca, który z materiałów historycznych składa obraz jakiegoś zdarzenia. Kolorem ciemnym zaznaczyłem łatwiejszy poziom.Krytycy powiedzą, że z wykładu, czy z książki uczniowie zaczerpnęliby więcej "wiedzy" (co to znaczy?). Nic nie przeszkadza tu w takim uzupełnieniu, ale to, czego się uczą układając te fakty, to znacznie więcej (umiejętności!) niż tylko zapamiętanie kto, kiedy i kogo pobił?

WIĘCEJ: OJCZYZNA POLSZCZYZNA Nr 3. 1991 r

ZDOLNOŚĆ DO KRYTYCZNEGO MYŚLENIA OPIERA SIĘ NA WIEDZY Wyniki badań eksperymentalnych pokazują, że ekspert nie myśli tak dobrze poza swoim obszarem doświadczenia, nawet w blisko związanej dziedzinie. Wciąż jest lepszy niż nowicjusz, ale transfer umiejętności jest tylko częściowy. Żeby zostać ekspertem w danej dziedzinie, trzeba się z tą wiedzą zapoznać, przećwiczyć jej zastosowania i dopiero potem można popisywać się kreatywnością i myśleniem krytycznym. Przeglądy badań pokazują, jak trudne do wprowadzenia i często nieskuteczne są „innowacyjne” metody nauczania.

Metody opierające się całkowicie na samodzielnej pracy uczniów powodują duże rozwarstwienie, dając co prawda okazję do błyśnięcia najlepszym, ale zostawiając z tyłu tych przeciętnych i słabszych. Motywację uczniów buduje przede wszystkim poczucie własnej skuteczności. To nie samo robienie eksperymentów w klasie jest najlepszą metodą prowadzącą do zrozumienia metody naukowej. Nie wystarczy powiedzieć, że uczymy kreatywności, żeby uczniowie stali się kreatywni. Nie wystarczy nauczać metodą projektową, żeby uczniowie zostali innowatorami zdolnymi do twórczej pracy nad projektami. mizerne będą efekty poszukiwania informacji przez osobę, która nie potrafi ocenić, czy to, co znalazła, jest cokolwiek warte. Ocena jakości informacji opiera się na wiedzy w danej dziedzinie, a nie bliżej nieokreślonej kompetencji krytycznej analizy.

Ważne, żeby w dyskusji o różnych podejściach oprzeć się na badaniach, a nie np. na popularnych, ale błędnych stwierdzeniach, że wiedza jest niepotrzebna. Czy też na tezach, że jak człowiek coś zrobi sam, to się lepiej nauczy niż wtedy, gdy ktoś mu to pokaże i wytłumaczy (kolejny popularny mit). Zob.: „Edukacja i uczenie się. 16 największych mitów” Jeffreya Holmesa .

dr hab. Maciej Jakubowski, ekonomista i socjolog.dr Tomasz Gajderowicz, doktor nauk ekonomicznych.WIĘCEJ: Zmieniajmy szkołę, opierając się na badaniach, nie na intuicjach i modzie.G.W. 13.02. 2021.